ชัยฏอน คือ สื่อทดสอบมนุษย์ของพระผู้เป็นเจ้า
มนุษย์คือสิ่งถูกสร้างที่ประเสริฐที่สุดของพระผู้เป็นเจ้า ซึ่งโดยสัญชาตญาณทางธรรมชาติแล้ว เป็นผู้แสวงหาความสำเร็จ (ซะอาดะฮ์) และความสมบูรณ์ (กะมาลาต) ขั้นสูงสุดในชีวิต แต่ทว่าสิ่งที่สำคัญและเลวร้ายที่สุดที่จะเป็นอุปสรรคกีดขวางไม่ให้มนุษย์บรรลุสู่ความสำเร็จและความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ได้นั้น ก็คือการกระซิบกระซาบของมาร (ชัยฏอน) โดยที่มารหรือชัยฎอนนี้ได้สาบานต่อพระผู้เป็นเจ้า หลังจากที่ถูกขับไล่ออกจากสวนสวรรค์ว่า จะล่อลวงมนุษย์ ลูกหลานของอาดัม (อ.) ทั้งหมดให้หลงออกจากทางนำของพระองค์
قَالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ إِلَّا عِبَادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ
"มัน (อิบลีส) ได้กล่าวว่า ดังนั้นขอสาบานด้วยพระอำนาจของพระองค์ แน่นอนข้าพระองค์จะล่อลวงพวกเขาทั้งหมดให้หลงทาง
นอกจากปวงบ่าวของพระองค์ในหมู่พวกเขาที่มีใจบริสุทธิ์เพียงเท่านั้น"
(อัลกุรอานบทซ๊อด โองการที่ 82 และ 83)
ดังนั้นมาร (ชัยฏอน) จะพยายามทุกวิธีการที่จะล่อลวงและกีดขวางมนุษย์จากความสำเร็จ (ซะอาดะฮ์) และความสมบูรณ์ (กะมาลาต) ทางด้านจิตวิญญาณ
ปัจจัยสำคัญที่จะช่วยให้มนุษย์ดำรงตนอยู่ในความดีงามและย่างก้าวไปในเส้นทางของความสมบูรณ์ทางด้านจิตวิญญาณได้นั้น คือการอยู่กับพระผู้เป็นเจ้า การรำลึกถึงพระผู้เป็นเจ้า แต่เมื่อใดก็ตามที่มนุษย์ออกห่างจากพระผู้เป็นเจ้า หลงลืมจากการรำลึกถึงพระองค์ ก็จะเป็นโอกาสของมาร (ชัยฏอน) ที่จะพิชิตเหนือพวกเขา ทำให้เขาหมกมุ่นและหลงระเริงอยู่กับวัตถุและชีวิตทางโลก กระทั่งว่า บางครั้งการกระทำที่ชั่วร้ายจะถูกประดับประดาแก่เขาให้เห็นเป็นสิ่งที่สวยงาม
وَمَن يَعْشُ عَن ذِكْرِ الرَّحْمَٰنِ نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطَانًا فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ وَإِنَّهُمْ لَيَصُدُّونَهُمْ عَنِ السَّبِيلِ وَيَحْسَبُونَ أَنَّهُم مُّهْتَدُونَ
"และผู้ใดหันหลังจากการรำลึกถึงพระผู้ทรงเมตตา เราจะกำหนดชัยฏอน (มาร) ตัวหนึ่งแก่เขา แล้วมันก็จะเป็นสหายร่วมเคียงของเขา
และแท้จริงพวกมันจะขัดขวางพวกเขาจากทางที่ถูกต้อง แต่พวกเขาคิดว่า พวกเขานั้นเป็นผู้ได้รับทางนำแล้ว"
(อัลกุรอานบท อัซซุครุฟ โองการที่ 36 และ 37)
لَقَدْ أَرْسَلْنا إِلى أُمَمٍ مِنْ قَبْلِكَ فَزَینَ لَهُمُ الشَّیطانُ أَعْمالَهُم
"โดยแน่นอนเราได้ส่ง (บรรดาศาสนทูต) ไปยังประชาชาติต่างๆ ก่อนหน้าเจ้า แต่แล้วชัยฏอนได้ประดับประดาการงานของพวกเขาให้ดูสวยงามแก่พวกเขา"
(อัลกุรอานบทอันนะห์ลุ โองการที่ 63)
บางคนอาจจะถามว่า ทำไมพระผู้เป็นเจ้าจึงทรงสร้างชัยฏอน (มาร) ขึ้นมา? เราต้องเข้าใจฮิกมะฮ์ (วิทยปัญญา) หรือเป้าหมายประการหนึ่งของการที่พระผู้เป็นเจ้าได้ทรงสร้างมนุษย์ขึ้นมาในโลกนี้ มาใช้ชีวิตอยู่ในโลกนี้ นั่นคือการทดสอบ การขัดเกลาและการพัฒนาจิตวิญญาณ
الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا
"(พระองค์คือ) ผู้ทรงสร้างความตายและการมีชีวิตอยู่ เพื่อพระองค์จะทรงทดสอบพวกเจ้าว่า ผู้ใดในหมู่พวกเจ้าที่มีการกระทำ (ผลงาน) ที่ดีงามยิ่ง"
(อัลกุรอานบทอัลมุลก์ โองการที่ 2)
ฉะนั้นเหตุผลประการหนึ่งของการมีอยู่ของมาร (ชัยฏอน) ก็คือเป็นสื่อหนึ่งในการทดสอบมนุษย์ เพื่อให้เขาทำการต่อสู้ ขัดเกลาและยกระดับจิตวิญญาณของคนเอง พระองค์มิได้ทรงทอดทิ้งมนุษย์ให้อยู่ในสนามแห่งการทดสอบนี้โดยปราศจากอาวุธ อาวุธที่พระผู้เป็นเจ้ามอบให้แก่มนุษย์สำหรับการต่อสู้กับอุปสรรคและสิ่งกีดขวาง (อันได้แก่ การกระซิบกระซาบของมาร หรือกิเลสตัณหาและอารมณ์ใฝ่ต่ำ) ในเส้นทางแห่งความสำเร็จและการขัดเกลาตนนั้น คือ สติปัญญา (อักล์) และวิวรณ์จากฝากฟ้า (วะห์ยู) ที่ถูกนำมาแจ้งและสั่งสอนแก่มนุษย์โดยปวงศาสดาและบรรดาอิมาม (ผู้นำ) แห่งพระผู้เป็นเจ้า ท่านอิมามมูซา กาซิม (อ.) ได้กล่าวว่า
إِنَّ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حُجَّتَيْنِ حُجَّةً ظَاهِرَةً وَ حُجَّةً بَاطِنَةً فَأَمَّا الظَّاهِرَةُ فَالرُّسُلُ وَ الْأَنْبِيَاءُ وَ الْأَئِمَّةُ ع وَ أَمَّا الْبَاطِنَةُ فَالْعُقُول
"แท้จริงอัลลอฮ์ทรงมีข้อพิสูจน์สองประการสำหรับมนุษย์ คือข้อพิสูจน์ด้านนอกและข้อพิสูจน์ด้านใน (ของมนุษย์) ข้อพิสูจน์ด้านนอกนั้นคือบรรดาศาสนทูต บรรดาศาสดาและบรรดาอิมาม (ผู้นำ) และข้อพิสูจน์ด้านในคือสติปัญญา" (อัลกาฟี เล่มที่ 1หน้าที่ 16)
บทความโดย : เชคมุฮัมมัดนาอีม ประดับญาติ