عید فطر روز تولد دوباره انسان است
عطر دل انگیز ایمان در دل ها به مشام مى رسد. گلبوته هاى صبر و مبارزه با نفس در جان ها شکفته مى شود. روز عید فطر همه چیز رنگ و بوى خدایى دارد. هر چه اعمال نیک، تقوا و پرهیزکارى انسان بیشتر باشد، در روز عید به خدا نزدیک تر و عطر و بوى عید براى او دلپذیرتر است. عید فطر زمان شکفتن گل هاى ایمان در دل و جان انسان است. تحفه خداوند به مؤمنانى است که با سلاخ روزه به غبارروبى خانه دل پرداخته اند. آنان که پلیدى را از جان خود بیرون رانده اند و به جاى آن اخلاص و ایمان را جایگزین کرده اند. آرى عید سعید فطر روز تولد دوباره انسان است.
رحمت خدا در روز عید
خداوند برخى از روزها را نسبت به روزهاى دیگر پربرکت و نورانى ساخته است. زندگى انسان آمیخته از خوشى ها و سختى ها و موفقیت ها و ناکامى ها است. در کنار دیگر روزها اعیاد الهى مانند ستاره هاى زیبا مى درخشند.
خداوند در رو زعید، درِ رحمت خویش را به روى تمامى بندگان مى گشاید از این رو انسان هاى گنهکار فرصت این را دارند تا بخشش و رحمت الهى بهره مند شوند. گویى روح انسان دوباره جوان مى گردد و رایحه خوشبوى الهى در کالبدش دمیده مى شود.
ضیافت خدا
انسان مؤمن در طول ماه پربرکت رمضان فرمان خداوند را اطاعت مى کند، آنچه خداوند واجب کرده است مو به مو انجام مى دهد، رنج گرسنگى و تشنگى و تربیت نفس و عبادت حق را تحمل مى کند و لذت ترک گناه را درک مى کند. هر کس که در این ماه در رسیدن به حق و کسب رضاى معبودگرى سبقت را برده باشد، سهم بیشترى از برکات خوان گسترده عید سعید فطر خواهد داشت.
نماز عید فطر
در روز عید سعید فطر، انسان با خواندن نماز پرشکوه عید، چه معبود و ولى نعمت واقعى خویش نزدیک تر مى شود. بندگان مؤمن و پرهیزکار خداوند با برآمدنِ اولین اشعه هاى زیباى خورشید، مهیّاى برگزارى نماز پرشکوه عید مى شوند. شکوه و عظمت نماز عید دل هاى مؤمنان را جلا مى بخشد و دشمنان اسلام را خوار و ذلیل مى سازد.
کمک به نیازمندان در روز عیدفطر
در روز عید فطر مسلمانان با پرداخت زکاة فطره قبل از برگزارى نماز، علاوه بر انجام وظیفه شرعى خویش باعث ریشه کنى فقر و رضایت خاطر برادران دینى و مسلمان خود مى شوند. مسلمان زکات مال خویش را براى رضاى حق و نزدیکى به خدا، قبولى روزه هاى ماه رمضان و بیمه کردن سلامت خود و خانواده تا آخر سال مى پردازد.
گفتار حضرت على (علیه السلام) در روز عید فطر
«خداوندان به ما رحم کن و با غفران و آمرزشت ما را ببخش که تو والا و بزرگ مرتبه ای. امروز روزى است که خداوند آن را براى شما مسلمانان عید قرار داده و شما را شایسته و سزاوار این عید ساخته است. پس همواره به یاد خدا باشید تا خدا نیز به یاد شما باشد.
او را بخوانید تا اجابت کند، در این روز سعید زکوة فطره خویش را بپردازید که به راستى این سنت پیامبر شماست و از سوى پروردگار بر شما واجب شده است.»
شبهات روز عید فطر با مقامات اخروى در کلام حضرت على (علیه السلام)
حضرت امیرمؤمنان (علیه السلام) در روز فطر خطبه اى ایراد کردند و فرمودند: «اى مردم! همانا این روز، روزى است که در آن نیکوکاران پاداش مى یابند و هرزه کاران زیان مى بینند. این روز شباهت بسیارى به روز رستاخیز دارد؛ پس وقتى از خانه هایتان به سوى مصلا مى روید، روزى را یاد کنید که به سوى پروردگارتان بیرون مى آیید، هنگامى که به نماز مى ایستید، به یاد روزى باشید که در پیشگاه پروردگارتان مى ایستید و وقتِ بازگشتن به خانه هایتان به یاد روزى باشید که به خانه هاى خود در بهشت باز مى گردید.»
عید فطر، روز بخشش گناهان
عید فطر روزى است که روزه داران پاداش یک ماه عبادت و کوشش خود را دریافت مى کنند و عیدى مى گیرند. پاداش روزه داران بخشش گناهان و خشنودى حضرت رحمان است. پس باید به هوش باشیم که پس از پایان این ماه مبارک در کارنامه اعمال خود جز نیکى نیاریم و در زمین مصفّاى دل جز بذر خوبى نکاریم. حضرت امیر (علیه السلام) مى فرمایند: «کمترین پاداش روزه داران آن است که در آخرین روز ماه مبارک رمضان فرشته اى آنان را ندا مى دهد و مى گوید: مژده باد بر شما اى بندگان خدا، که خداوند گناهان گذشته شما را بخشود. پس مواظب باشید که از این پس چه مى کنید»
معنا و مفهوم عید در فرهنگ اسلامى
مفهوم عید در نظر بسیارى از مردم فقط به معناى شادى و لهو و لعب است. اینان در روزهاى عید جایى براى یاد خدا و امور معنوى باقى نمى گذارند. اما عید در فرهنگ اسلامى مفهوم بلند و والایى دارد. در فرهنگ غنى اسلامى روزهاى عید علاوه بر شادى و شادمانى آمیخته با امور معنوى و یاد خداست و در حقیقت اعیاد برخواسته از آیین هاى دینى و مذهبى است. امام على (علیه السلام) درباره عید فطر فرمودند: «این عید براى کسى عید است که خداوند نماز و روزه اش را پذیرفته باشد». حضرت در ادامه، رابطه زیبایى میان گناه نکردن و روزه هاى عید بیان کردند و فرمودند: «هر روزى که در آن نافرمانى خدا نکنیم، آن روز عید است»
گفتارى از امام حسن (علیه السلام) درباره عید سعید فطر
امام حسن (علیه السلام) در روز عید فطر بر گروهى گذشت که سرگرم بازى و خنده بودند. بالایِ سرشان ایستاد و فرمود: «خداوند ماه رمضان را میدان مسابقه خلق خود قرار داد تا با طاعت و اطاعت از او و جلب خشنودیش از همدیگر پیشى گیرند؛ گروهى پیشى گرفتند و کامیابى یافتند و گروهى وا ما ندند و ناکام شدند. در چنین روزى که نیکوکاران پاداش مى گیرند و هرزه کاران زیان مى بینند، بسیار مایه تعجب است که کسى به خنده و بازى و بى خبرى مشغول باشد. به خدا سوگند اگر پرده کنار رود، خواهند دانست که نیکوکار به نیکوکارى خود مشغول است و بدکار به بدکارى خود. سپس حضرت به راه خود ادامه داد و رفت.»
گفتار رسول خدا (صلی الله علیه و آله) درباره عیدهاى فطر و قربان
شاید هیچ جامعه و گروهى نباشد که ایام خاصى به عنوان عید نداشته باشند، اما معنى عید در میان اقوام و فرهنگ ها یکسان نیست. در برخى از جوامع روزهاى عید، صرفا روزهاى شادى و تفریح است؛ از سوى دیگر، در برخى از فرهنگ ها اعیاد به نوعى با دین و معنویت ارتباط دارند، یا اصلاً خواستگاه مذهبى و آیینى دارند. در فرهنگ اسلامى اعیاد، یوم اللّه هستند و ارتباط تنگاتنگى با دین و مذهب دارند. پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) مى فرمایند: زمانى که وارد مدینه شدم، اهالى آن شهر از زمان جاهلیت دو روز داشتند که طى آن دو روز به بازى و تفریح مى پرداختند. خداوند به جاى آن دو روز، دو روز بهتر به شما داد: روز فطر و روز قربان.
زینت عید
براى هرچیزى زینتى است؛ چنانکه حضرت امیر فرموده اند: زینت حکمت، پارسایى، زینت دانش، بردبارى، زینت پرستش، حضور قلب و خشوع و زینت پادشاهى و حکومت، عدالت و دادگرى است. در روزهاى عید هم اعمال و آیین هایى هست که موجب زینت یافتن و آراسته شدن آن روزهاست؛ از جمله پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) مى فرمایند: عیدهاى خود را با گفتن اللّه اکبر آذین بندید. و نیز مى فرمایند: «عیدهاى فطر و قربان را با جملات لااله الااللّه و اللّه اکبر و الحمدللّه و سبحان اللّه آذین بخشید.»
اعمال روز عید فطر
عید سعید فطر از بزرگ ترین و مهم ترین اعیاد اسلامى است. از جمله اعمالى که براى این روز ذکر کرده اند، غسل کردن، جامه نو پوشیدن و عطر زدن و زیارت حضرت سیدالشهدا (علیه السلام) است. همچنین خواندن نماز عید که فضیلت بسیار دارد و اینکه روزه دار پیش از نماز عید افطار کند. پرداخت زکات فطره ـ و حتى جدا کردن آن از قبل ـ هم از اعمال این روز گرامى است. پرداخت زکات فطره به مستمندان، در صورت تحقق شروط آن، از واجبات موکّد است؛ زیرا علاوه بر منافع اجتماعى و اقتصادى که دارد، سبب قبولى روزه و بیمه شدن جسم و جان در برابر پیش آمدهاى ناگوارى مى شود که ممکن است تا سال آینده براى فرد ونزدیکانش پیش آید.
خطبه حضرت امیر (علیه السلام) در روز عید فطر
حضرت امیر (علیه السلام) پس از نماز عید سعید فطر خطبه مى خواندند و در آن، پس از حمد و ستایش خداى متعال و بیان نعمت هاى او و نیز درود و سلام بر رسول خدا و خاندانش و سفارش به تقواى الهى مى فرمودند: خداوند ما و شما را در زمره کسانى قرار دهد که بدو امیدوار و از او هراسناکند. بدانید این روز که خداوند آن را براى شما عید قرار داده و شما را سزاوار بهره مندى از آن دانسته، براى آن است که نام او را بر زبان آرید تا خدا هم شما را یاد کند. او را به نیایش یاد کنید تا شما را پاسخ گوید. زکات فطرة خود را بپردازید که سنت پیامبر و تکلیفى از سوى خداست. هر کس باید به نام خود و خانواده اش، مرد و زن و کوچک و بزرگ، یک صاع گندم یا خرما یا جو بپردازد. ...خداوند همه ما را از گناه باز دارد و آخرتمان را از دنیایمان نیکوتر گرداند.
عید فطر، عید فطرت
رمضان به پایان رسید و اینک روزى است که باید نتیجه یک ماه روزه و عبادت را جشن گرفت و چه نتیجه اى زیباتر از این که غنچه هاى فطرت انسان در سپیده عید فطر، شکوفا شود و جان انسان در فضاى معطرش به پرواز درآید. عید فطر، عید فطرت است. روزى است که انسان به فطرت پاک خود باز مى گردد و به شکرانه این بازگشت، به ستایش بارى تعالى به جشن و سرور مى پردازد.
جشن قرب به خدا
عید فطر، روز جشن است، جشن نزدیکى و قرب به بارگاه الهى، جشنى که به مناسبت پایان یک ماه عبادت مخلصانه برگزار مى شود. به راستى که عید فطر، روز بازگشت به فطرت، بازگشت به خدا، اتصال به آسمان و مروج به عرش اعلى است. عید فطر نمادى از پرواز انسان به ملکوت معنویت است.
نماز عید، سرچشمه نور
نماز پرشکوه و دشمن شکن عید فطر، سرچشمه اى از انوار پربرکت الهى است. انسان، جان و روح خود را در زلال آن مى شوید و به فطرت پاک خود باز مى گردد. صفوف به هم پیوسته در نماز عید، نشانى از وحدت امت اسلامى است که مؤمنان در آن دوشادوش یکدیگر به ستایش حق تعالى مى ایستند و نعمت هاى بیکرانش را سپاس مى گویند.
خطبه هاى معنوى
خطبه هاى نماز عید فطر، عالى ترین و بهترین درس هاى معنوى را به نمازگزاران مى آموزد. خطبه هاى نماز عید دعوت مردم به وحدت و یکرنگى است. فراخوانى است براى درک و نشر فضایل اسلامی. کلاس درسى است که مسلمانان با جان و دل در آن شرکت مى جویند و از تعالیم آسمانى اش بهره مى گیرند.
روز بازگشت به خدا
امام سجاد (علیه السلام)، روز عید فطر را روز بازگشت به خداوند مى دانند و مى فرمایند: «خداوندا، در روز عید فطر که آن را براى اهل ایمان، روز عید و شادى قرار دادى و براى اهل دین خود، روز اجتماعى و همیارى مقرر فرمودى، ما به سویت باز مى گردیم و از گناهانمان آمرزش مى طلبیم».
زکات فطره، هدیه اى به محرومان
امام صادق (علیه السلام) مى فرمایند: «کسى که روزه مى گیرد ولى زکات فطره نمى پردازد، روزه او پذیرفته نمى شود.» از این جمله گهربار امام صادق (علیه السلام)، به اهمیت زکات فطره پى مى بریم.
زکات فطره، هدیه اى است که انسان مؤمن به شکرانه یک ماه عبادت حق تعالى و بهره بردن از نعمت هاى آسمانى، به محرومان و نیازمندان پرداخت مى کند و با این کار از خداى بزرگ مى خواهد که جان و مال او را از گزند هرگونه آفت و بیمارى، به دور دارد و دیگران را هم امکان بهره بردن از نعمت ها روزى کند.
روز اعطاى جوایز و پاداش
روز عید فطر، روزى است که از سوى خداوند متعال، میان مؤمنان جوایزى تقسیم مى کنند. مؤمنانى که در ماه مبارک رمضان، براى رضاى خداوند روزه گرفته اند، در این روز منتظر دریافت پاداش اند. حضرت على (علیه السلام) در یک روز عید فطر و در خطبه نماز، فرمودند: «روز عید فطر، روزى است که نیکوکاران پاداش مى گیرند و گناهکاران زیان مى بینند.» به راستى چه پاداشى براى مؤمنان بهتر از این که گناهان شان بخشوده شود و غرق رحمت خداوند شوند.
عید فطر از دیدگاه امام حسین (علیه السلام)
روزى امام حسین (علیه السلام) عده اى را دیدند که در روز عید فطر، سرگرم بازى هاى بیهوده و خنده هاى بلند سر مى دادند. حضرت لحظه اى در کنارشان ایستادند و سپس فرمودند: خداوند ماه رمضان را صحنه مسابقه بندگان اش قرار داد. روزى که بندگان باید با فرمان بردن از او و جلب خشنودى اش از یکدیگر پیشى بگیرند. در این روز عده اى سبقت گرفته، پیروز مى شوند و عده اى نیز شکست مى خورند. تعجب مى کنم از کسانى که در این روز، که نیکوکاران پاداش و باطل پیشگان زیان مى بینند، به بازى و خنده مى پردازند.
حیات طَیّبه
عید فطر فرصتى است براى آنکه انسان بتواند براى خود زندگى پاک و سالمى به وجود آورد. مقام معظم رهبرى در این باره مى فرمایند: «ماه رمضان و عید فطر هنگامى مبارک خواهد بود که مسلمانان بتوانند از این فرصت براى خودسازى و به وجود آوردن حیات طَیّبه در نفس خویش استفاده کنند و اصلاً از دیدگاه اسلام، همه فرایض، احکام، تکالیف، واجبات، مستحبات و احکام اجتماعى و فردى، مقدمه اى برایِ تسلط بر نفس و زنده شدن روح انسانى در آحاد بشر است..»
شب عید فطر، مانند شب قدر
شب عید فطر، شب نزول رحمت الهى است. شبى است که گناهان انسان آمرزیده مى شود. در روایات آمده است که فضیلت این شب از شب قدر کمتر نیست. شب عید فطر، شبى است که خداوند عطایا و پاداش هاى خود را به مؤمنان روزه دار مى دهد. غسل کردن، زیارت امام حسین (علیه السلام)، خواندن دعاها و به جا آوردن نمازهاى مستحب از جمله اعمال این شب عزیز است.